Balkanlardaki devletlerin bağımsızlık düşünceleri,
İtalya’da meydana gelen Rönesans hareketi ve ihtiyaç duyulan hammaddeye bir Pazar arayışı,
Rusya’nın Akdeniz politikası,
Avrupalı devletlerin güneyde petrollere hakim olmaları gibi bir çok sebebin arkasında yattığı Avusturya-Macaristan veliahdının öldürülmesi ile savaş başlamıştır.
Osmanlı Devleti savaşı başlarında itilaf devletlerinin yanında olmak istediği bilinmektedir. İtilaf devletlerinin Osmanlıyı kendi taraflarında istemediler.Osmalı savaş yorgunu olması da bir unsurdu.
İngiltere’den talep edilen askeri gemilerin gelmemiş olması, YAVUZ-MİDİLLİ gemilerinin Osmanlı’ya sığınması ve Osmanlının bu gemilere kendi sancağını açması ile nabız yokladığı ittifak cephesine bir mesajdır. Almanya’nın İngiltere’nin boğazlarda gösterecek olduğu faaliyeti en aza indirmesinin Osmanlı ile birlikte hareket etmekten doğduğunu düşünmesi ile Osmanlı ittifak devletleri arasında yerini alacaktır.
28 Haziran İlk Olay
Avusturya veliahtı Ferdinand Sırplar tarafından Saraybosna öldürülmesinin üzerine Avusturya-Macaristan Sırbıstana savaş açtı.
EK(Sırpların Panslavizm hareketi,Osmanlı ‘nın yapmış olduğu Edirne Anlaşma neticesi ile özerklik kazanmaları, Berlin antlaşması ile bağımsız devlet olmaları Sırbıstanı bir nevi siyasi anlamda güç kazandırmaya itmiştir.)
Bu gelişmelerin ışığında ittifaklar geniş bölgelere yayılmıştır. İttifakların ilk halı Almanya- Avustrurya-Macaristan-Rusya ; İtilaf devletleri ise İngiltere-Fransa-Rusya olacaktı.
EK(İtalya savaşın ilerleyen günlerinde taraf değişikliğine gidecek, Rusya’da meydana gelen rejim değişikliği ve ABD ‘nin savaşa katılması ise I. Dünya Savaşının seyrini değiştiren önemli gelişmelerdir.)
1914/Rusya Sırbistan’a desteğe koşarken Almanya bu süre zarfında hem Fransa’ya hem de Rusya’ya savaş açtı. Almanya Fransa’ya savaş açarken Belçika’da Liege’ı işgal etmesi üzerine İngiltere’de Almanya’nın bu hamlesine karşılık savaşa katılacaktı.
Almanyalar,İngilizler ve Fransızların İsviçre’nin kuzeyinde ve denizlerde meydana getirdiği bu savaşlar batı cephesini ölüm alanı haline getirmişti.Almanların Mons’a ilerlemesi ile ilk kez İngiliz kuvvetleri ile karşılaşacaklardı. Ağustos aylarına gelindiğinde Almanların Paris’e ilerlemesi gecikmiş İngilizler yaklaşık 10bin kayıp vermişlerdir. Marne savaşı ile almanlar bu noktada kaybedeceklerdir.
1915/ Yılına gelindiğinde Belçika Ypres’ye almanlar artık ilk kez klor gazını kullanmaya başlayacaklardır.
1916/ Yılının ortalarında İngiltere ve Fransa büyük bir saldırıyı Somme Muharebesinde gerçekleştirecek ve ilk kez tanklar sahneye çıkacaktır.Kış aylarına gelindiğinde Almanlar 140 km uzunluğundaki Hiddenburg savunma hattını yapacaklardır.Batı cephesinde Almanlar Fransızlarla büyük çarpışmalar yaşamaya devam ederken bunlardan biriside Verdun Savaşıdır.Almanların Verdun Kalesine hareketi Fransızların beklemedikleri bir nokta olacaktı.Savaş Fransızların kazanması ile noktalanacak ancak iki tarafta 500bine yakın kayıplar verecekti.
1918/ Almanlar üzerine gelen Fransız –İngiltere-İtalya-ABD kuvvetlerini (Kaiserschlacht) Bahar taaruzu ile atmaya çalışsada bu savaşın ardından 100 gün taarruzu ile Alman imparatorluğu çökecekti.Almanlar artık geri çekilmiş olsada bu geri çekilme itilaf devletlerinin kayıpları nedeniyle büyük bir hezimet şeklinde olmamıştır.
Büyük devletlerin savaşa girmesi ile sahip oldukları kolonilerde savaşı tüm dünyaya yayacaktı.Batı cephesinde meydana gelen tüm bu olaylar dünyanın diğer bölgelerindede savaşlara süreklemişti.Kolonilerden getirilen milyonlarca asker bu savaşta büyük devletlerin güçleri olarak on sıralarda savaşacaklardı.
Savaşın ilerleyişi ile birlikte Balkanlar,Mezopotamya,Osmanlı toprakları,Güney Afrıka yeni cephelerin açıldığı konum olacaktı.İtalya ise 1915’te Avurtusya’ya savaş açıp taraf değiştirince sayısız katliama yol açacaktı.
Balkan devletlerindeki bölünmeler savaş öncesindede mevcuttu. Yunanistanın savaşa girişide Balkanlara asker çıkarması ile olmuştur.
Osmanlı Devleti savaş süresince Kafkasya ve Kanal cephelerini taarruz; Çanakkale,Suriye-Filistin,Hicaz-Yemen savunma; Balkanlarda ad ittifak devletlerine yardım amaçlı cepheler açmaktadır.
1914/ Yılının Kasımında Osmanlı Rusları Erzurumda durdurmuş ,ilerleyen haftalarda Osmanlı Batumda Rus kuvvetlerini malup etsede Rusya pes etmeyecekti.Osmanlı ise 1918 yılında Baku Muharebesi ile Baküden gelen yardım isteğine kayıtsız kalmayacak zengin petrol kaynaklarına sahip Baküyü ele geçirecekti.
1915/ Osmanlı devleti Süveyş kanalına bir saldırı başlatmış , İngiliz Fransız Kuvvetleri selanik’e çıkarma yapsa da Bulgaristan bölgeyi 2018 eylül ayına kadar geri almıştır.
1916/İngiltere ve Fransanın mısırdan hareket ettirdiği gemiler Çanakkale boğazından geçmeye çalışsada başarısız olmuşlardır.
1917/ İngiltere kuvvetlerinin Jerussaleme hareketi devam etmekteydi.
Savaş bir çok can almış, topraklar parçalanmış artık son anlarına gelmekteydi. Almanyanın aldığı ağır yenilgiler,Amerika’nın savaşa dahil olması ile birlikte savaş artık sonlanacak ve ülkeler masalarda çözüm yolları arayacaktı.
Almanlar Versay,Bulgaristan Nöyyi, Avuturya Sen German , Macaristan Triyanon ve Osmanlı Serv gibi anlaşmalar ile ağır maddeler altına imzalarını atacaklardı. Galip çıkan devletler İngiltere-Fransa-ABD ve İtalya altında 4’lü Devletler altında anlaşmalar yapacak ilerleyen zamanlarda Japonya’da eklenecekti.Yapılan anlaşmaların en karlı çıkan devleti şüphesiz İngiltere olacak, ABD ve Japonya ise bu süreçte ekonomilerini canlı tutacaklardı.
Kaynak: History of the World Map by Map
0 Comments:
Yorum Gönder